ASEAN chỉ còn hai nước chưa có đạo luật riêng về tư pháp người chưa thành niên, trong đó có Việt Nam.
Đó là phát biểu của Chánh án Toà án nhân dân tối cao Nguyễn Hoà Bình tại phiên thảo luận Quốc hội về dự án Luật tư pháp người chưa thành niên diễn ra ngày 8/6 được truyền thông loan.
Ông Nguyễn Hoà Bình được tờ Pháp luật dẫn lời rằng: “Mấy chục năm nay chúng ta chưa có luật này. Chúng ta đang có khoảng 10 đạo luật khác nhau đề cập đến việc này. Cách tiếp cận này cũng có ở nhiều quốc gia, nhưng người ta nhận thấy việc lấy hình phạt cho người lớn, quy trình tố tụng cho người lớn điều chỉnh một chút để áp dụng cho trẻ em là cách làm không hiệu quả”.
Người đứng đầu ngành toà án cũng cho rằng nhiều nước nghiên cứu nếu trẻ em phạm tội cho vào trại luôn chỉ làm các cháu chai sạn với nhà tù, dễ tái phạm. Nhiều nước áp dụng biện pháp xử lý chuyển hưởng, với tinh thần cứu các cháu khỏi nhà tù, tỷ lệ phạm tội giảm khoảng 85%.
Ngoài ra, theo Chánh án Nguyễn Hoà Bình, việc xử lý trẻ chưa thành niên về mặt tư pháp phải sử dụng tới 10 đạo luật thì rất khó khăn cho các cơ quan tư pháp, do đó rất cần tích hợp vào một đạo luật riêng để xử lý chuyên biệt.
Ông Bình cho rằng vụ án nếu có trẻ em thì phải tách ra giải quyết độc lập, người lớn xét xử sau. Theo ông, nếu không tách vụ án, thời hạn điều tra đối với các cháu phải theo người lớn, điều này đặt các cháu vào tình trạng bị khởi tố, tạm giam kéo dài. Chưa kể toàn bộ thông tin liên quan đến quá trình phạm tội của các cháu phải công khai trong bản án cùng với người lớn. Trong khi trong đạo luật này quy định không được công khai.
Đánh giá hệ thống hình phạt hiện nay, ông Bình cho rằng hệ thống pháp luật hiện hành đang có rất nhiều bất cập, cần phải được khắc phục bằng một đạo luật riêng, với nhiều quy định nhân văn.
Trong dự thảo luật, TAND Tối cao đề xuất mức hình phạt cao nhất với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi giảm xuống 15 năm thay vì 18 năm. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội giảm xuống 9 năm tù, hiện là 12 năm.
TAND Tối cao cũng đề xuất bổ sung hình phạt cảnh cáo cho người chưa thành niên khi phạm tội ít nghiêm trọng; tội nghiêm trọng do vô ý và có tình tiết giảm nhẹ; mở rộng trường hợp được cho hưởng án treo.
Luật Tư pháp người chưa thành niên là luật mới hoàn toàn, đang được Quốc hội lần đầu cho ý kiến. Dự kiến luật sẽ thông qua tại kỳ họp thứ tám Quốc hội khóa 15.